امروز جمعه (۱۶ دی‌ماه) هم‌زمان با ششم ژانویه ۲۰۲۳ میلادی کلیسای تاریخی بتلِحِم، بیت لِحِم یا بتقِهِم مقدس در اصفهان، برای برگزاری مراسم مذهبی میلاد و تعمید عیسی مسیح و تبرک آب، میزبان ارامنه ارتدوکس اصفهان بود که با حضور «اُسقف سیپان کاشجیان» پیشوای مذهبی ارامنه اصفهان و جنوب ایران برگزار شد.
همه‌ساله‌آیین میلاد عیسی مسیح(ع) توسط ارامنه ارتدوکس، شب پنجم ژانویه در کلیساهای ارامنه اصفهان و ششم ژانویه نیز آیین میلاد و تعمید در کلیسای بتلحم برگزار می‌شود. بر اساس تقویم مذهبی ارامنه ارتدوکس، سالروز تولد عیسی مسیح(ع) روز ششم ژانویه است و در همان روز جشن کریسمس ارامنه ارتدوکس ایران برگزار می‌شود. این درحالی است که مسیحیان کاتولیک و پروتستان روز ۲۴ دسامبر را روز میلاد این پیامبر می‌دانند.
تفاوت تاریخی بین دو روز ۲۵ دسامبر و ۶ ژانویه برای روز میلاد حضرت مسیح(ع) به این علت است که تمام کلیساها تا اواسط قرن چهارم میلادی روز ششم ژانویه را به‌عنوان روز میلاد مسیح(ع) جشن می‌گرفتند؛ اما در اواخر قرن چهارم میلادی مراسمی دیگر باعث شد تا اسقف روم برای پر رنگ کردنِ این مراسم، تاریخ دیگری را برای برگزاری آن مشخص کند. در آن زمان، جشن باستانی تولد خدای خورشید (میترا) در روز ۲۵ دسامبر برگزار می‌شد، ازاین‌رو اسقف روم برای خنثی کردن آداب تولد میترا، زادروز مسیح(ع) را به ۲۵ دسامبر منتقل و جشن غسل تعمید مسیح را در روز ششم ژانویه ابقا کرد و به‌تدریج تمام کلیساها از این امر پیروی کردند.
با این وجود ارامنه ارتدوکس همچنان طبق رسم قدیمی‌خود، این مراسم را ششم ژانویه برگزار می‌کنند و امسال نیز این مراسم بر اساس همان آیین قدیمی در کلیسای بتلحم اصفهان و با حضور ارامنه ارتدوکس برگزار شد و علاوه بر به جای‌آوردن آداب مذهبی، مراسم عشای ربانی و تبرک آب، صلیبی به نشانه غسل تعمید مسیح(ع) در آب انداخته و دعاهای مخصوص تبرک آب و شفا بخشیدن بیماران و پاک شدن گناهان خوانده شد.
کلیسای بیت‌اللحم را شاید بتوان باشکوه‌ترین کلیسای اصفهان دانست، به‌خصوص که دارای بزرگ‌ترین گنبد در میان کلیساهای جلفای اصفهان است. بنایی که در دوره شاه عباس صفوی و پایتختی اصفهان توسط شخصی به نام خواجه پطرس ولیجانیان، بازرگان معروف دوره صفوی ساخته شد و در شمال دو کلیسای هاکوپ و مریم مقدس قرار دارد. این کلیسا در دو طبقه ساخته شده و از نوع تالارهای گنبددار مستطیل شکل است. گنبد کلیسا دوپوش است که با طلاکاری و کتیبه‌هایی با تاریخ‌های مختلف آراسته شده و دیوارهای داخلی آن نیز با گچ پوشانده شده‌اند و روی تمام آنها نقاشی‌هایی با موضوعاتی برگرفته از کتاب مقدس مانند دوازده حواری حضرت مسیح، رستاخیز حضرت مسیح(ع) و حرکت پطروس حواری بر آب و همچنین تصویر بهشت نقش بسته شده است.
این کلیسا امروز و هم‌زمان با ششم ژانویه میزبان برگزاری مراسم مذهبی میلاد و تعمید عیسی مسیح و تبرک آب بود. بخش مهمی از این مراسم به خواندن سرودهای مذهبی اختصاص داشت که در آن قسمت‌هایی از کتاب مقدس با حضور «اُسقف سیپان کاشجیان» پیشوای مذهبی ارامنه اصفهان و جنوب ایران و با همراهی گروه کُر خوانده شد تا داستان زندگی حضرت مسیح(ع) مرور شود.
بخش از این این مراسم، آیین عشای ربانی بود که به آن شام خداوند یا آئین سپاس‌گزاری، تقسیم مقدس، راز محراب و راز خجسته نیز گفته شده است. منشأ این آئین، آخرین شامی است که عیسی مسیح(ع) در شب دستگیری خود از سوی سربازان رُم، با حواریون خود خورد؛ بنابراین مراسم این شام به مراسم شام آخر معروف شده است. جزئیات این مراسم در کتاب انجیل این چنین آمده است: «چون هنوز مشغول خوردن بودند عیسی نان را برگرفت و پس از شکرگزاری پاره کرد و به شاگردان داد و فرمود بگیری، بخورید، این است بدن من. سپس جام را برگرفت و پس از شکرگزاری آن را به شاگردان داد و گفت همه شما از این بنوشید، این است خون من، برای عهد که به‌خاطر بسیاری به جهت آمرزش گناهان ریخته می‌شود.»
نکته قابل توجه این است که مسیحیان ارمنی ۷ روز قبل از سال نو میلادی، روزه‌داری خود را شروع می‌کنند و از خوردن فرآورده‌های گوشتی پرهیز کرده و در روز عید، با حضور در کلیسا با «نان فطیر» در آیین موسوم به «عشای ربانی» به روزه‌داری خود پایان می‌دهند؛ امروز نیز هم‌زمان با برگزاری مراسم عشای ربانی به‌عنوان بخشی از مراسم مذهبی میلاد و تعمید عیسی مسیح و تبرک آب، این نان به عنوان نماد جسم مسیح، متبرک و هر تکه از آن نیز بین حاضران توزیع شد.
همچنین بخشی از این مراسم «تقدس آب» نام داشت که ضمن تبرک آب در ظرفی بزرگ با روغن مقدس، برای شفای بیماران و همچنین تبرک خانه، بین حاضران در کلیسا توزیع شد.
در این مراسم ضمن خوانده شدن دعاهای مربوط به جشن میلاد مسیح(ع) توسط پیشوای مذهبی ارامنه اصفهان و جنوب ایران، مسیحیان در این روز برای همه جهانیان آرزوی صلح و آرامش کردند.
انتهای پیام
