ماجرای میراث فرهنگی و فیلم «سووشون» به کجا رسید؟
هم رسانی
- فیسبوک
- لینکداین
- توئیتر
عمارت تاریخی «نصیرالملک» لوکیشن فیلمبرداری نرگس آبیار
محل جدید فیلمبرداری اثر تازه نرگس آبیار در عمارت تاریخی «نصیرالملک» بار دیگر واکنش و نگرانی های فعالان و دوستداران میراث فرهنگی را برانگیخت.
به گزارش «دنیای سفر»، ساخت فیلم و سریال خانگی «سووشون» به کارگردانی نرگس آبیار، تا کنون در سه مکان تاریخی باغ عفیف آباد، ارگ کریم خان زند و خانه نصیرالملک در شهر شیراز انجام شده است. فیلمبرداری در این لوکیشین ها با توجه به جنبه های خاص تاریخی آنها خود به خود حساسیت ها و واکنش هایی را برانگیخته است؛ چراکه گروه فیلمسازی الزامات خود را دارد حوزه میراث فرهنگی نیز حساسیت ها و پروتکل های خاص خود را. این دو طبعا در جاهایی به انطباق نمی رسند.
این در حالی است که سازمان وقت (وزارت) میراث فرهنگی از سال ۱۳۹۳ ساخت فیلم های سینمایی و سریال را در مکان های تاریخی ممنوع کرده است. هرچند این قانون در چند سال اخیر به طور کامل مانع از حضور گروه های فیلم ساز در اماکن تاریخی نشده است.
حدود یک سال پیش، وقتی ساخت دکور سریال «سووشون» در باغ عفیف آباد شیراز با رجوع به همان قانون با هجمه ای از انتقادها مواجه شد، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مسؤولیت صدور مجوز ساخت این فیلم در مکان های تاریخی شیراز را نپذیرفت و دربرابر آن، سکوت کرد. آن هم درحالی که کارگردان این اثر پیش از آغاز فیلم برداری دیداری با عزت الله ضرغامی داشت.
او در پاسخ به انتقادها قول داد که بخشی از الحاقات دکور ساخته شده در این باغ تاریخی را بردارد و گفت: «علی رغم نظر گروه تولید که به صرفه نبود این سریال را در شهر شیراز کار کنیم و بهتر بود در تهران کار کنیم، اصرار کردم در شیراز این سریال ساخته شود، به خاطر آن که معماری و اتمسفر شیراز بتواند در سریال نشان داده و ثبت شود. به نظرم، تهران و شهرک های سینمایی برای تهران قدیم ساخته شده و معماری شیراز بسیار متفاوت، عجیب و شگفت انگیز است و سریال سووشون که مالِ شیراز است باید در این شهر با بناهایی متعلق به همان دوره، فیلمبرداری می شد.»
پس از آن که فعالان میراث فرهنگی درخواست توقف ساخت این سریال را در باغ تاریخی عفیف آباد شیراز داشتند در ادامه که «ارگ کریم خانی» در اختیار گروه فیلم ساز قرار گرفت، با حمایت مقامات استانی به ویژه مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همراه شد؛ به گونه ای که این مقام مسؤول پس از آن که انتشار تصاویری از بسته شدن ارگ کریم خانی به روی مردم و گردشگران به دلیل فیلم برداری سریال سووشون با واکنش هایی همراه شد، گفت: «سریال سووشون اثر تاریخی ملی برای شناساندن فارس به مردم و ماهیت کار تبلیغ و تبیین جایگاه والای فارس در تاریخ کشور در دوران حساس است، بنابراین شرایط مساعدت حداکثری برای تحقق مناسب اهداف تعیین شده در ساخت سریال در فارس ادامه خواهد داشت.»
حاشیه دست از «سووشون» آبیار برنمی دارد
حالا پس از خانه زینت الملک و فروغ الملک، قرعه «سووشون» به نام خانه «نصیرالملک» افتاده است؛ عمارتی که در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۳۵۴ خورشیدی با شماره ۱۰۶۸ به ثبت ملی رسیده است و از شاهکارهای هنر و معماری شیراز به شمار می آید. البته این خانه که در اختیار پروژه سووشون و گروه کارگردانی نرگس آبیار قرار گرفته بود، سال هاست بازدید عمومی ندارد. طبیعتا این بیم را برای برخی پدید آورده است که در جریان ساخت پروژه فیلمسازی، به این بنای تاریخی آسیب هایی وارد شود.
سیاوش آریا پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی در این باره می گوید: در گام نخست و برپایه قوانین میراث فرهنگی کشور که آشکارا به آن اشاره شده است، فیلمبرداری و عکاسی حرفه ای در مکان های تاریخی و فرهنگی "ممنوع است. " این قانون در سال ۱۳۹۳ خورشیدی ابلاغ شده است و لغو آن نیز راه کارهایی دارد و هیچ فردی نمی تواند و نباید این قانون را زیر پا بگذارد.
اجاره اماکن تاریخی از «معمای شاه» تا «خاتون» اکیدا ممنوع!
این پژوهشگر میراث فرهنگی ادامه می دهد: این خانه در سال های گذشته از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی (سازمان وقت) مرمت شده است، با این حال این عمارت برای مردم شیراز قابل بازدید نیست، چه برسد برای گردشگران؛ زیرا سال هاست که دفتر پایگاه پژوهشی بافت تاریخی شیراز در آن مستقر شده است. اکنون این پرسش به میان می آید که چگونه خلاف قانون شفاف و روشن می توان عمل کرد؟ اگر رخداد ناگواری در این خانه تاریخی که چشم و چراغ خانه های تاریخی شهرستان شیراز و کشور است، از سوی گروه فیلمبرداری مستقر روی می داد، چه کسی پاسخگو است و کدام نهاد یا ارگان یا وزارتخانه زیر بار آن می رفت؟ و پاسخ آیندگان را چگونه خواهیم داد؟
او درباره ارزش و اهمیت خانه نصیرالملک نیز گفت: این خانه ارزشمند باز مانده از دوران قاجار، در محله گودعربان، در مجاورت خیابان لطفعلی خان زند و در کنار مسجد نصیرالملک جای دارد که بخشی از مجموعه بزرگ جلوخان (فضایی شبیه به میدان)، گرمابه، آب انبار و مسجد بوده که از سوی حاجی میرزا حسنعلی خان نصیرالملک، فرزند سوم حاجی قوام الملک و از فرمانروایان فارس در دوره قاجار، ساخته شده و هم اینک جلوخان و گرمابه آن از میان رفته است.
این فعال میراث فرهنگی افزود: این خانه دارای دو حیاط شمالی و جنوبی است که یک محور اصلی طولی دارد که در راستای آن، اندرونی و اتاق بزرگ اُرسی آن و بیرونی و اتاق اُرسی بیرونی قرار گرفته است. از این مجموعه، تنها اندرونی خانه و اتاق اُرسی چلیپاشکل آن برجای مانده و بیرونی تبدیل به پاسگاه نیروی انتظامی شده بود که هم اینک متروک شده است. ورودی خانه در آغاز در یک جلوخان جای داشته که با ساخت خیابان، جلوخان، هشتی و بخشی از پله ارتباطی به اتاق های جانبی اندرونی نیز ویران شده است.
به گفته او، آنچه هم اینک از خانه نصیرالملک به جای مانده است دربرگیرنده تالار اصلی (تالار آینه)، بخشی از حیاط اندرونی، بیرونی و زیر زمین است. پس از گذر از یک راهرو کوچک با تزیینات گچبری به رنگ سبز یشمی اتاق کوچکی قرار دارد که به تالار آینه می رسد. تزیینات گچ و آینه بیشترین تزیینات خانه نصیرالملک را تشکیل می دهند. اتاق های اشکوب دوم دارای دو ردیف تاقچه با تزیینات گچ و آینه است. تالار و اتاق ها در برگیرنده تاقچه ها، رفت ها با تزیینات گچ و آینه با نقش های ترکیبی ایرانی و اروپایی است. سقف در دو اشکوبه به گونه تخت کوبی دارای نقاشی هایی به شیوه و سبک اروپایی است. در نقاشی ها، نگاره های خانه ها، کلیساها و چهره های اروپایی دیده می شوند. در امتداد جنوبی راهرو شرقی کنار تالار اصلی گاوچاهی جای دارد که هنوز بخش هایی از حوض و راه جلو چاه برجای مانده است.
1
